Patellofemoraal pijnsyndroom: een uiterst vervelende pijnklacht met een veel te mooie naam. Dit is de Latijnse verzamelnaam voor pijnklachten op, onder of rond de knieschijf. Patella betekent knieschijf en femoraal is een afgeleid van het woord ‘femur’, wat bovenbeen betekent.
De knieschijf staat in het middelpunt van de spieren tussen het bovenbeen naar het onderbeen. Door middel van glad kraakbeen schuift de knieschijf over de groeve van het bovenbeen op en neer. De juiste sporing van de knieschijf is van meerdere factoren afhankelijk. ‘Spoort’ de knieschijf niet goed, dan ontstaat pijn. De plek van de pijn is vaak niet precies aan te geven.
Overigens worden er ook nog andere benamingen gebruikt voor dezelfde verzameling aandoeningen: anterieure kniepijn, chondromalacie van de patella en patellofemorale dysfunctie.
Symptomen van patellofemoraal pijnsyndroom
De klachten treden voornamelijk op bij hardlopen, wandelen, traplopen, hurken, knielen, tegen de wind in fietsen en langdurig met gebogen knie zitten. Het wordt dan ook wel ‘theaterknie’ genoemd. De knie voelt vaak stijf aan en je kunt een krakend geluid horen bij beweging. Soms is de knie ook gezwollen.
De pijn wordt meestal minder bij het strekken van de knie en bij rust.
Oorzaken van pijnklachten aan de knieschijf
Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor het ontwikkelen van pijnklachten rond de knieschijf.
Mogelijke oorzaken van overbelasting:
- Langdurige inactiviteit
- Zwakke quadriceps (dijbeenspieren)
- Instabiel bekken
- Hypermobiliteit (extreem lenig)
- Vaak en lang staan/werken op harde ondergrond
- Dragen van verkeerde schoenen die te weinig steun bieden
- X-benen of O-benen.
- Beenlengteverschil
- Eerdere knieblessure
- Overpronatie of hyperpronatie: voeten die te veel binnenwaarts afwikkelen tijdens het lopen
- Plat- of holvoeten.
Onderzoek en diagnose van patellofemoraal pijnsyndroom
Loop je al een tijdje rond met klachten rond de knieschijf dan kan de diagnose patellofemoraal pijnsyndroom worden gesteld door een sportarts, fysiotherapeut of orthopedisch chirurg door middel van een lichamelijk onderzoek en een vraaggesprek. Omdat pijn zelden voortkomt uit de plaats waar deze wordt gevoeld, zal niet alleen naar je knie gekeken worden maar naar je hele lichaamshouding, de stand van je voeten en je looppatroon.
In de meeste gevallen is dit onderzoek voldoende om de diagnose te stellen. Soms is een röntgenfoto of MRI van de knie nodig.
Behandeling
De behandeling van patellofemoraal pijnsyndroom kan op verschillende manieren en je kiest liefst altijd een combinatie ervan omdat alle behandelmethodes elkaar aanvullen.
Oorzaak overbelasting wegnemen
Als je de oorzaak kent van de overbelasting, pak je deze eerst aan. Even niet meer sporten, die oude schoenen weggooien, minder lang staand werken… Zoek wat voor jou de juiste balans is.
Bij een instabiel looppatroon, doorgezakte voeten, O-benen of X-benen, kun je de speciaal daarvoor ontworpen inlegzooltjes gaan dragen zodat je houding vanuit de voeten wordt gecorrigeerd en je knieën minder worden belast.
Oefenen, oefenen, oefenen
De meeste mensen vinden oefenen niet leuk en als iedereen de oefeningen zou doen die fysiotherapeuten voorschrijven, zouden zij zonder werk komen te zitten ☺. Door je spieren te trainen maak je ze sterker en nemen de klachten af. Maar minstens zo belangrijk: ze komen niet terug als je blijft volhouden.
Doe jezelf een plezier en maak er een gewoonte van. Iedere dag op hetzelfde tijdstip een kwartier oefenen is makkelijker vol te houden omdat je er niet meer over hoeft na te denken en niet steeds opnieuw hoeft te beslissen of je vandaag wel of niet gaat oefenen. Niet denken maar doen!
Om het oefenen makkelijker te maken, heb ik met mijn zus een filmpje opgenomen waarbij je traint.
Stabiliteit
Zonder dat je het in de gaten hebt, is het vaak slecht gesteld met de lichamelijke balans en stabiliteit. Hoelang is het geleden dat je op één been hebt gestaan? Hoe lang kun je op een been staan, zonder te wankelen of om te vallen? Dat dacht ik al.
Er zijn genoeg oefeningen die je kunt doen om de balans van je hele lichaam te verbeteren. Betere balans betekent minder overbelasting. En omdat trainen echt niet altijd bloedserieus hoeft te zijn, doe je zo’n balansoefening samen met je kinderen, collega’s of geliefde. Wedden dat jullie pret hebben?
Sporten is iets anders dan oefenen
Ben je (fanatiek) sporter? Dan kun je belastende sporten beter even uitstellen tot de klachten beduidend zijn verminderd of verdwenen. Fietsen met hoge weerstand of laag zadel, diep squatten en diepe leg-press zijn even een no-go.
Als de klachten wat afnemen kun je het sporten weer langzaam opbouwen. Een goede warming-up en cooling-down zijn hierbij heel belangrijk.
Maar zolang de pijnklachten niet minder zijn, concentreer je je maar even op het trainen van je core of ga een potje dammen 😂.
Fysio, tapen en pijnstillers
Je hoeft het gelukkig niet allemaal alleen te doen. Je kunt naar een fysiotherapeut gaan die je oefeningen kan voorschrijven en controleert of je de oefeningen ook goed uitvoert (heel belangrijk!). In bepaalde gevallen zal de fysiotherapeut je knieschijf tapen om de pijn te verminderen.
Acute pijn behandel je met een icepack en paracetamol. Als paracetamol niet genoeg helpt, kun je kiezen voor een pijnstiller met ontstekingsremmende werking zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen. Lees voor gebruik altijd de bijsluiter want niet iedereen mag deze middelen gebruiken.
Operatief ingrijpen of injecties behoren niet tot de behandelmethodes.
Klachtenvrij voor altijd of voor even
De behandeling van patellofemoraal pijnsyndroom kan langere tijd duren, voordat de klachten helemaal zijn verdwenen. Vaak zie je de klacht na een pijnvrije periode toch weer terugkeren. De beste manier om ervan af te komen én de kans op terugvallen te verkleinen is dus oefenen om de belastbaarheid te vergroten en in zijn geheel beter in balans te blijven.
Het is aan te bevelen om corrigerende, veerkrachtige en dempende inlegzolen te dragen als je doorgezakte voeten hebt. Ook om een heel scala aan andere klachten te voorkomen die het gevolg kunnen zijn van doorgezakte voeten. Eén paar inlegzolen kun je in al je schoenen gebruiken en gaan lang mee.
Aanbevolen steunzolen bij patellofemoraal pijnsyndroom:
